Συζήτηση Μελών του Σoσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος των ΗΠΑ
με τον Λέον Τρότσκι για το «Μεταβατικό Πρόγραμμα»
ΚΡΟΥΞ:[1] «Είναι πολύ σημαντικό να διευκρινίσουμε ορισμένα σημεία πάνω στο ζήτημα, γενικά, του προγράμματος. Πώς μπορεί κανείς να καταστρώσει ένα πραγματικό πρόγραμμα;
Ορισμένοι σύντροφοι λένε πως αυτό το προσχέδιο προγράμματος δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στην πνευματική κατάσταση και στην ιδιοσυγκρασία των αμερικανών εργατών. Γι' αυτό πρέπει να αναρωτηθούμε αν αυτό το πρόγραμμα χρειάζεται να προσαρμοστεί στη νοοτροπία των εργατών, ή αν θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην πραγματική, οικονομική και κοινωνική, κατάσταση που υπάρχει στη χώρα.
Αυτό είναι το πιο σημαντικό ζήτημα.
Ξέρουμε πως η συνείδηση κάθε κοινωνικής τάξης καθορίζεται από αντικειμενικούς όρους, από τις παραγωγικές δυνάμεις, από την οικονομική κατάσταση της χώρας, αλλά ο καθορισμός αυτός δεν γίνεται με μηχανικό τρόπο. Η συνείδηση, γενικά, καθυστερεί. Καθυστερεί σε σχέση με την οικονομική εξέλιξη, και με έναν τρόπο που μπορεί λίγο ή πολύ να καθοριστεί. Σε ομαλές περίοδες, όταν η εξέλιξη είναι αργή, όταν τα πράγματα κυλάνε αργά-αργά, η καθυστέρηση αυτή δεν μπορεί να έχει συνέπειες καταστροφικές. Αυτή η καθυστέρηση, σ' ένα μεγάλο βαθμό, σημαίνει πως οι εργάτες δεν βρίσκονται στο ύψος των καθηκόντων που τους επιβάλλουν οι αντικειμενικές συνθήκες. Αντίθετα, σε μια περίοδο κρίσης, αυτή η καθυστέρηση μπορεί να είναι καταστροφική. Στην Ευρώπη, λόγου χάρη, έφερε στην εξουσία το φασισμό. Ο φασισμός είναι η ποινή που επιβάλλεται στους εργάτες, όταν δεν κατορθώνουν να πάρουν την εξουσία.
Σήμερα, οι Ενωμένες Πολιτείες μπαίνουν σε μια ανάλογη φάση και αντιμετωπίζουν τους ίδιους κινδύνους. Η αντικειμενική κατάσταση της χώρας είναι απ' όλες τις απόψεις ώριμη για την Σοσιαλιστική Επανάσταση και το πέρασμα στο σοσιαλισμό, πιο ώριμη απ' ό,τι είναι στην Ευρώπη, πιο ώριμη ίσως από ό,τι είναι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, μα η πολιτική καθυστέρηση της αμερικανικής εργατικής τάξης είναι απερίγραπτη. Αυτό σημαίνει πως ο κίνδυνος μιας φασιστικής καταστροφής είναι πάρα πολύ μεγάλος. Αυτή η ανάλυση είναι η αφετηρία κάθε δραστηριότητάς μας. Το πρόγραμμα πρέπει να εκφράζει τα αντικειμενικά καθήκοντα των εργατών και όχι να αντανακλά την πολιτική καθυστέρησή τους. Το πρόγραμμα πρέπει να παίρνει την κοινωνία όπως αυτή είναι, γιατί το ίδιο είναι ένα όργανο για να παλέψουμε την καθυστερημένη αυτή πνευματική κατάσταση της εργατικής τάξης και να την νικήσουμε. Γι' αυτό οφείλουμε, στο πρόγραμμά μας, να προσηλωθούμε στο να δείξουμε όλη την έκταση της κοινωνικής κρίσης που συνταράσσει την καπιταλιστική κοινωνία –κρίση που στην πρώτη γραμμή της βρίσκονται οι Ενωμένες Πολιτείες. Δεν μπορούμε εμείς να καθορίζουμε από μόνοι μας προθεσμίες, ή να τροποποιούμε όρους που δεν εξαρτώνται από μας. Δεν μπορούμε να εγγυηθούμε πως οι μάζες θα λύσουν την κρίση, οφείλουμε, όμως, να πάρουμε την κατάσταση όπως αυτή είναι: αυτό είναι το καθήκον του προγράμματος.
Είναι άλλο ζήτημα το να ξέρουμε με τι τρόπο θα παρουσιάσουμε το πρόγραμμα στους εργάτες. Είναι περισσότερο ζήτημα παιδαγωγικό και λεξιλογίου, ζήτημα εκλογής όρων. Η πολιτική πρέπει να χαράσσεται με μόνο γνώμονα το κεντρικό ζήτημα, το ζήτημα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και του μπλοκαρίσματος αυτής της ανάπτυξης από την καπιταλιστική μορφή οργάνωσης της ιδιοκτησίας, και το αποτέλεσμά του, την αυξανόμενη ανεργία, την πιο μεγάλη κοινωνική πληγή. Οι παραγωγικές δυνάμεις δεν μπορούν να αναπτυχθούν πια. Η επιστήμη και η τεχνολογία αναπτύσσονται, οι υλικές δυνάμεις, όμως, παρακμάζουν. Αυτό σημαίνει πως η ανθρωπότητα φτωχαίνει όλο και πιο πολύ, πως ο αριθμός των ανέργων αυξάνει. Η αθλιότητα των μαζών μεγαλώνει, οι δυσκολίες γίνονται ολοένα και πιο μεγάλες, τόσο για την μπουρζουαζία όσο και για τους εργαζόμενους. Η μπουρζουαζία δεν έχει άλλη λύση από το φασισμό. Η κρίση που βαθαίνει θα αναγκάσει την μπουρζουαζία να καταλύσει και τα τελευταία ίχνη της δημοκρατίας. Το αμερικανικό προλεταριάτο κινδυνεύει πολύ να πληρώσει το γεγονός ότι του λείπει η οργάνωση, η θέληση και το κουράγιο, με 20 ή 30 χρόνια φασιστικού καθαρτηρίου. Και τότε, η μπουρζουαζία, με το σιδερένιο ρόπαλό της, θα μάθει στους αμερικανούς εργάτες τα επαναστατικά τους καθήκοντα. Η Αμερική θα δει το ευρωπαϊκό πείραμα να αναπαράγεται σε μια πελώρια κλίμακα. Θα πρέπει να έχουμε απόλυτη συνείδηση γι' αυτό.
Αυτό, σύντροφοι, είναι εξαιρετικά σοβαρό. Πρόκειται για το μέλλον που επιφυλάσσουν, και που άρχισε να φαίνεται, στους αμερικανούς εργαζόμενους. Μετά τη νίκη του Χίτλερ, όταν ο Τρότσκι έγραψε την μπροσούρα: “Πού πάει η Γαλλία;”, οι γάλλοι σοσιαλδημοκράτες έλεγαν γελώντας: “Η Γαλλία δεν είναι Γερμανία”. Όμως, πριν τη νίκη του Χίτλερ, είχε γράψει πολλές μπροσούρες, για να προειδοποιήσει τους γερμανούς εργάτες και οι σοσιαλδημοκράτες χλευάζανε κι αυτοί: “Η Γερμανία δεν είναι Ιταλία”. Δεν τις λάβανε υπόψη τους. Σήμερα είναι η Γαλλία που βρίσκεται κάθε μέρα και πιο κοντά στο φασιστικό καθεστώς. Το ίδιο πράγμα συμβαίνει και με τις Ενωμένες Πολιτείες. Η Αμερική έχει αποθέματα λίπους, είναι αυτά τα αποθέματα του παρελθόντος που επέτρεψαν το πείραμα Ρούζβελτ, μα κι αυτά εξαντλούνται... Η γενική κατάσταση είναι παντού η ίδια, ο κίνδυνος είναι ο ίδιος.
Είναι αλήθεια πως η αμερικανική εργατική τάξη έχει μικροαστική νοοτροπία, πως της λείπει το αίσθημα της επαναστατικής αλληλεγγύης, πως είναι συνηθισμένη σε ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο, αλλά η νοοτροπία της αμερικανικής εργατικής τάξης δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή πραγματικότητα, αντανακλά τις αναμνήσεις μιας εποχής που έχει περάσει.
Σήμερα, η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική. Τι μπορεί να κάνει ένα επαναστατικό κόμμα μπροστά σ' αυτή την κατάσταση; Πρώτα - πρώτα, έχει καθήκον να δώσει μια ακριβή εικόνα της κατάστασης και των ιστορικών καθηκόντων που απορρέουν απ' αυτήν, πέρα και ξέχωρα από το γεγονός αν οι εργάτες είναι έτοιμοι ή όχι να αναλάβουν αυτά τα καθήκοντα. Τα καθήκοντά μας δεν εξαρτώνται από την κατάσταση πνευμάτων που υπάρχει στους εργάτες. Τα καθήκοντά μας αυτά είναι να αναπτύξουμε τη συνείδησή τους. Να, εκείνο που πρέπει να διατυπώσει το πρόγραμμα και να το παρουσιάσει στους προχωρημένους εργάτες.
Μερικοί θα πουν: “Σύμφωνοι, αυτό το πρόγραμμα είναι ένα πρόγραμμα επιστημονικό, ανταποκρίνεται στην πραγματική κατάσταση, αλλά αν οι εργάτες δεν το υιοθετήσουν, θα είναι ανώφελο”. Αυτό μπορεί να γίνει. Όμως αυτό θα σήμαινε πως οι εργάτες θα συντρίβονταν πριν μπορέσει η κρίση να λυθεί προς όφελος της Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Αν ο αμερικανός εργάτης δεν υιοθετήσει έγκαιρα αυτό το πρόγραμμα, θα αναγκαστεί να δεχτεί το πρόγραμμα του φασισμού. Όταν παρουσιάζουμε το πρόγραμμά μας στην εργατική τάξη, δεν μπορεί να υπάρχει καμιά εγγύηση όσον αφορά την απόρριψη ή την αποδοχή του από την ίδια την εργατική τάξη. Δεν μπορούμε να πάρουμε μια τέτοια ευθύνη... μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη σ' ό,τι αφορά αυτό το πρόγραμμα, μόνο για τους εαυτούς μας.
Οφείλουμε να πούμε την αλήθεια στους εργάτες, έτσι θα κερδίσουμε τα καλύτερα στοιχεία. Δεν ξέρω αν τα προχωρημένα αυτά στοιχεία σταθούν ικανά να οδηγήσουν την εργατική τάξη στην εξουσία. Ελπίζω πως θα είναι ικανά. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να το εγγυηθεί αυτό.
Αλλά, ακόμα και στη χειρότερη περίπτωση, αν η εργατική τάξη δεν κινητοποιήσει όλες της τις δυνάμεις, όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, για τη Σοσιαλιστική Επανάσταση, και πέσει κάτω από τη φασιστική μπότα, οι πιο προχωρημένοι εργάτες, σαν μάρτυρες, θα μπορούν να πουν: Αυτό εδώ το Κόμμα μάς είχε προειδοποιήσει: ήταν το καλύτερο. Αυτό θα γίνει το σύμβολο μιας μεγάλης παράδοσης που θα μείνει ζωντανή μέσα στην εργατική τάξη.
Αυτή, φυσικά, είναι η χειρότερη εικασία που κάνουμε. Όμως, αποδείχνεται πως όλα τα επιχειρήματα που λένε πως δεν θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε ένα τέτοιο πρόγραμμα επειδή δεν ανταποκρίνεται στη νοοτροπία των μαζών, είναι ψευτοεπιχειρήματα, που προδίνουν το φόβο που νοιώθουν οι υποστηρικτές τους μπροστά στη σημερινή κατάσταση.
Αν προφανώς έκλεινα τα μάτια, θα μπορούσα να συντάξω ένα ωραίο, ρόδινο πρόγραμμα που όλος ο κόσμος θα το δεχόταν. Αλλά αυτό το πρόγραμμα δεν θα ανταποκρινόταν στην κατάσταση, και το ιδιαίτερο γνώρισμα του προγράμματος είναι να ανταποκρίνεται πρώτα στην αντικειμενική κατάσταση. Πιστεύω πως το στοιχειώδες αυτό επιχείρημα είναι ένα καθοριστικό στοιχείο.
Η ταξική συνείδηση των εργατών καθυστερεί σε σχέση με τα γεγονότα, αλλά η ταξική συνείδηση δεν είναι ένα πράγμα φτιαγμένο από τα ίδια υλικά που είναι φτιαγμένα τα εργοστάσια, τα ορυχεία και οι σιδηρόδρομοι: είναι φτιαγμένη από υλικό πιο εύπλαστο, και κάτω από τα χτυπήματα της κρίσης, κάτω από το βάρος εκατομμυρίων ανέργων, μπορεί να αλλάξει με γοργό ρυθμό.
Σήμερα, το αμερικανικό προλεταριάτο έχει ορισμένα αβαντάζ που βγαίνουν από την πολιτική του καθυστέρηση. Αυτό μπορεί να φαίνεται παράδοξο, όμως, είναι έτσι. Οι ευρωπαίοι εργάτες, αυτοί, έχουν μια μακριά σοσιαλδημοκρατική παράδοση, έχουν την παράδοση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, κι αυτές οι παραδόσεις είναι δυνάμεις συντηρητικές. Ακόμα και μετά από πολλές προδοσίες, οι εργάτες παραμένουν πιστοί στις οργανώσεις τους, γιατί αυτές οι οργανώσεις τους αφύπνισαν για πρώτη φορά, γιατί τους έδωσαν μια πολιτική κουλτούρα. Αυτό αποτελεί μειονέκτημα όταν πρόκειται να αποκτήσουν έναν καινούριο προσανατολισμό. Οι αμερικανοί εργάτες έχουν ένα πλεονέκτημα: στη μεγάλη τους πλειοψηφία δεν υπήρξαν ποτέ οργανωμένοι, και τώρα μόλις αρχίζουν να συγκεντρώνονται στα συνδικάτα. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στο επαναστατικό κόμμα να τους κινητοποιήσει, για να αποκρούσουν μαζί τα χτυπήματα της κρίσης.
Με ποια ταχύτητα θα αναπτυχθούν αυτά τα γεγονότα; Κανείς δεν το ξέρει: δεν μπορούμε να δώσουμε παρά το γενικό προσανατολισμό που κανένας δεν τον αμφισβητεί. Μονάχα ύστερα απ' αυτό τίθεται το ζήτημα της παρουσίασης αυτού του προγράμματος στους εργάτες: φυσικά, αυτό είναι ένα ζήτημα πολύ σημαντικό. Πρέπει να εφαρμόσουμε στην πολιτική εκείνα που ξέρουμε από την παιδαγωγική και την ψυχολογία των μαζών, για να χτίσουμε μια γέφυρα με σκοπό να φτάσουμε στο πνεύμα των εργατών.
Σ' αυτόν τον τομέα, μόνο η πείρα μπορεί να μας διδάξει. Για ένα διάστημα, θα πρέπει να παλέψουμε σκληρά για να συγκεντρώσουμε την προσοχή των εργατών πάνω σ' ένα συγκεκριμένο σημείο: την κινητή κλίμακα μισθών και ωρών εργασίας.
Ο εμπειρισμός των αμερικανών εργατών επέτρεψε στα πολιτικά κόμματα να αναδειχτούν με μια ή δυο βασικές ιδέες, όπως η ενιαία φορολογία, το διμεταλλικό νομισματικό σύστημα (χρυσάφι-ασήμι), κλπ. Αυτές οι ιδέες άπλωσαν ταχύτατα μέσα στις μάζες: όταν οι μάζες διαπιστώσουν πως μια πανάκεια δεν αξίζει τίποτα, πέφτουν με τα μούτρα πάνω σε μια άλλη.
Εμείς, σήμερα, μπορούμε να παρουσιάσουμε ένα φάρμακο έντιμο, που δεν είναι δημαγωγικό, που είναι αναπόσπαστο μέρος του προγράμματός μας και που ανταποκρίνεται απόλυτα στη σημερινή κατάσταση.
Οι επίσημες στατιστικές μας πληροφορούν για 13 με 14 εκατομμύρια άνεργους, στην πραγματικότητα, πρέπει να υπολογίζουμε 16 με 20 εκατομμύρια. Τους νέους, ιδιαίτερα, τους έχουν ρίξει στην αθλιότητα.
Ο κύριος Ρούζβελτ ρίχνει σήμερα το βάρος του στα δημόσια έργα. Εμείς, όμως, θέλουμε να έχουν όλοι δουλειά, τόσο οι εργαζόμενοι στα δημόσια έργα, όσο και κείνοι που δουλεύουν στα ορυχεία, στους σιδηροδρόμους, κλπ... Θέλουμε να μπορεί ο καθένας να ζήσει με ευπρεπή τρόπο, και όπως και νά 'χει, σε ένα επίπεδο ίσο με το σημερινό, και απαιτούμε από τον κύριο Ρούζβελτ και το τραστ εγκεφάλων του, να οργανώσουν το πρόγραμμά τους για τα δημόσια έργα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε όλος ο κόσμος να μπορεί να δουλεύει με ανθρώπινους μισθούς. Κι αυτό είναι δυνατό με την κινητή κλίμακα των μισθών και των ωρών εργασίας. Παντού, σ' όλες τις περιοχές, πρέπει να σκεφτούμε πάνω στον τρόπο με τον οποίο θα παρουσιάσουμε αυτές τις ιδέες. Μετά πρέπει να οργανώσουμε μια καμπάνια ζύμωσης, με τέτοιο τρόπο που ο καθένας να μάθει ότι αυτό το πρόγραμμα είναι το πρόγραμμα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Πιστεύω πως μπορούμε να συγκεντρώσουμε την προσοχή των εργατών πάνω σ' αυτό το σημείο. Φυσικά, δεν είναι το μόνο σημείο, αλλά αυτό είναι απόλυτα προσαρμοσμένο στη σημερινή κατάσταση: τα άλλα μπορούν να προστεθούν σ' αυτό στο βαθμό που αυτή η ιδέα γίνεται κτήμα των μαζών. Οι γραφειοκρατίες θα την πολεμήσουν. Αν αυτή η ιδέα κυριαρχήσει, πραγματικά, μέσα στις μάζες, οι φασιστικές τάσεις θα οργανωθούν για να απαντήσουν. Τότε λέμε πως πρέπει να οργανώσουμε και να αναπτύξουμε τις φρουρές αυτοάμυνας.
Σκέφτομαι πως στην αρχή, οι εργάτες θα υιοθετήσουν αυτή τη διεκδίκηση για την κινητή κλίμακα των μισθών και των ωρών εργασίας. Αλλά, στην ουσία, τι σημαίνει αυτή η διεκδίκηση; Στην πραγματικότητα, είναι η περιγραφή του συστήματος οργάνωσης της δουλειάς μέσα στη σοσιαλιστική κοινωνία. Είναι ο συνολικός αριθμός των ωρών εργασίας που χρειάζονται, διαιρεμένος με το συνολικό αριθμό των εργαζομένων. Αλλά, αν παρουσιάζαμε από την αρχή το σοσιαλιστικό σύστημα, θα χαρακτηριζόμασταν σαν ουτοπιστές από τον μέσο αμερικανό, που θα μας έλεγε πως αυτές είναι ιδέες που εισάγουμε από την Ευρώπη. Παρουσιάζουμε λοιπόν αυτό το σύστημα σαν την λύση της κρίσης, που θα εγγυηθεί στους εργάτες το δικαίωμά τους να τραφούν, να ζήσουν σε ευπρεπή διαμερίσματα, κάτω από ευπρεπείς όρους: είναι το ίδιο το σοσιαλιστικό πρόγραμμα, αλλά στην πιο απλή του μορφή, την πιο κοντινή στις μάζες».
ΕΡΩΤΗΣΗ: «Πώς να οργανώσουμε την καμπάνια γι' αυτό το πρόγραμμα;».
ΚΡΟΥΞ: «Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς πως αυτή η καμπάνια εκτυλίσσεται με τον ακόλουθο τρόπο: αρχίζετε την αγκιτάτσια, για παράδειγμα, στη Μινεάπολη. Κερδίζετε ένα ή δυο συνδικάτα σ' αυτό το πρόγραμμα. Μετά στέλνετε αντιπροσώπους στις άλλες πόλεις, στα διάφορα συνδικάτα. Όταν αυτό το πρόγραμμα θα έχει βγει από το Κόμμα για να διεισδύσει μέσα στα συνδικάτα, θα έχετε ήδη μισοκερδισμένη τη μάχη. Θα στείλετε αντιπροσώπους στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο, στα ίδια συνδικάτα. Όταν η μάχη θα έχει κερδηθεί, θα καλέσετε ένα ειδικό συνέδριο. Αυτό θα αναγκάσει τους συνδικαλιστές γραφειοκράτες να πάρουν θέση υπέρ ή κατά: η συζήτηση θα είναι τότε δημόσια και θα δώσει υπέροχες ευκαιρίες για προπαγάνδα».
ΕΡΩΤΗΣΗ: «Αυτό το πρόγραμμα μπορεί να πραγματωθεί σήμερα;».
ΚΡΟΥΞ: «Είναι πιο εύκολο να ανατραπεί ο καπιταλισμός παρά να επιβληθεί πραγματικά η κινητή κλίμακα μισθών και ωρών εργασίας μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Καμιά από τις διεκδικήσεις μας δεν θα πραγματωθεί μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, γι' αυτό και τις αποκαλούμε μεταβατικές διεκδικήσεις: αυτές εγκαθιστούν μια γέφυρα που μας επιτρέπει να κερδίσουμε τους εργάτες, και μια πραγματική γέφυρα για να πάμε στη Σοσιαλιστική Επανάσταση. Όλο το πρόβλημα είναι να ξέρουμε το πώς να κινητοποιήσουμε τις μάζες για τον αγώνα: το πρόβλημα της διάσπασης των εργατών σε εργαζόμενους και άνεργους, λόγου χάρη, τίθεται μέσα σε αυτά τα πλαίσια. Πρέπει να βρούμε τα μέσα να ξεπεράσουμε αυτή τη διάσπαση. Η ιδέα μιας ξεχωριστής τάξης, της τάξης των ανέργων, που αποτελείται από καινούριους παρίες, είναι μια ιδέα που αποτελεί μέρος της ψυχολογικής προετοιμασίας για το φασισμό. Αν η εργατική τάξη δεν καταφέρει να ξεπεράσει αυτή τη διάσπαση, προπαντός στο συνδικαλιστικό επίπεδο, ο φασισμός θα έχει κάνει τη δουλειά του».
ΕΡΩΤΗΣΗ: «Πολλοί σύντροφοι δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί αυτή η διεκδίκηση δεν μπορεί να ικανοποιηθεί».
ΚΡΟΥΞ: «Είναι ένα ζήτημα πολύ σημαντικό. Αυτό το πρόγραμμα δεν είναι εφεύρεση ενός ανθρώπου. Απορρέει από τη μακριά εμπειρία των μπολσεβίκων. Το επαναλαμβάνω: το πρόγραμμα αυτό είναι η συγκεκριμενοποίηση της συλλογικής πείρας των επαναστατών. Είναι η εφαρμογή των παλιών αρχών στη σημερινή κατάσταση. Δεν πρέπει να το θεωρούμε σαν να έχει χαραχτεί οριστικά πάνω σε μάρμαρο, αλλά πρέπει να το βλέπουμε σαν προσαρμόσιμο στην αντικειμενική κατάσταση.
Οι επαναστάτες θεωρούν πάντα τις μεταρρυθμίσεις και τις κατακτήσεις σαν υποπροϊόντα της επαναστατικής πάλης. Αν περιοριστούμε στο να διεκδικούμε αυτό που μπορούμε να πετύχουμε, η κυρίαρχη τάξη δεν θα μας δώσει παρά το ένα δέκατο απ' αυτό, ή και τίποτε. Αν ζητάμε περισσότερα και είμαστε μάλιστα σε θέση να επιβάλουμε τις διεκδικήσεις μας, οι καπιταλιστές θα αναγκαστούν να παραχωρήσουν το μάξιμουμ. Όσο πιο μαχητικοί και απαιτητικοί είναι οι εργάτες, τόσο πιο πολλά μπορεί κανείς να απαιτεί και να κερδίζει. Οι διεκδικήσεις μας δεν είναι στείρα συνθήματα, είναι μέσα πίεσης πάνω στην μπουρζουαζία. Στο παρελθόν, στη διάρκεια του καλού καιρού για τον αμερικανικό καπιταλισμό, οι εργάτες αποκτούσαν πλεονεκτήματα από το γεγονός και μόνο ότι ρίχνονταν εμπειρικά στη μάχη και με πολύ μαχητικό πνεύμα.
Η σημερινή κατάσταση είναι πολύ διαφορετική.
Οι καπιταλιστές δεν έχουν μπροστά τους μια εποχή ευημερίας. Δεν φοβούνται καθόλου τις απεργίες, δεδομένου ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εργατών που ψάχνουν για δουλειά. Γι' αυτό και το πρόγραμμα πρέπει να προσπαθεί να ενώσει τα δυο μέρη της εργατικής τάξης, τους εργαζόμενους και τους άνεργους. Κι αυτό ακριβώς κάνει η κινητή κλίμακα των μισθών και των ωρών εργασίας».
[1]. Κρουξ ήταν ένα από τα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε ο Τρότσκι την εποχή που ζούσε στο Μεξικό
με τον Λέον Τρότσκι για το «Μεταβατικό Πρόγραμμα»
ΚΡΟΥΞ:[1] «Είναι πολύ σημαντικό να διευκρινίσουμε ορισμένα σημεία πάνω στο ζήτημα, γενικά, του προγράμματος. Πώς μπορεί κανείς να καταστρώσει ένα πραγματικό πρόγραμμα;
Ορισμένοι σύντροφοι λένε πως αυτό το προσχέδιο προγράμματος δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στην πνευματική κατάσταση και στην ιδιοσυγκρασία των αμερικανών εργατών. Γι' αυτό πρέπει να αναρωτηθούμε αν αυτό το πρόγραμμα χρειάζεται να προσαρμοστεί στη νοοτροπία των εργατών, ή αν θα πρέπει να ανταποκρίνεται στην πραγματική, οικονομική και κοινωνική, κατάσταση που υπάρχει στη χώρα.
Αυτό είναι το πιο σημαντικό ζήτημα.
Ξέρουμε πως η συνείδηση κάθε κοινωνικής τάξης καθορίζεται από αντικειμενικούς όρους, από τις παραγωγικές δυνάμεις, από την οικονομική κατάσταση της χώρας, αλλά ο καθορισμός αυτός δεν γίνεται με μηχανικό τρόπο. Η συνείδηση, γενικά, καθυστερεί. Καθυστερεί σε σχέση με την οικονομική εξέλιξη, και με έναν τρόπο που μπορεί λίγο ή πολύ να καθοριστεί. Σε ομαλές περίοδες, όταν η εξέλιξη είναι αργή, όταν τα πράγματα κυλάνε αργά-αργά, η καθυστέρηση αυτή δεν μπορεί να έχει συνέπειες καταστροφικές. Αυτή η καθυστέρηση, σ' ένα μεγάλο βαθμό, σημαίνει πως οι εργάτες δεν βρίσκονται στο ύψος των καθηκόντων που τους επιβάλλουν οι αντικειμενικές συνθήκες. Αντίθετα, σε μια περίοδο κρίσης, αυτή η καθυστέρηση μπορεί να είναι καταστροφική. Στην Ευρώπη, λόγου χάρη, έφερε στην εξουσία το φασισμό. Ο φασισμός είναι η ποινή που επιβάλλεται στους εργάτες, όταν δεν κατορθώνουν να πάρουν την εξουσία.
Σήμερα, οι Ενωμένες Πολιτείες μπαίνουν σε μια ανάλογη φάση και αντιμετωπίζουν τους ίδιους κινδύνους. Η αντικειμενική κατάσταση της χώρας είναι απ' όλες τις απόψεις ώριμη για την Σοσιαλιστική Επανάσταση και το πέρασμα στο σοσιαλισμό, πιο ώριμη απ' ό,τι είναι στην Ευρώπη, πιο ώριμη ίσως από ό,τι είναι σε οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο, μα η πολιτική καθυστέρηση της αμερικανικής εργατικής τάξης είναι απερίγραπτη. Αυτό σημαίνει πως ο κίνδυνος μιας φασιστικής καταστροφής είναι πάρα πολύ μεγάλος. Αυτή η ανάλυση είναι η αφετηρία κάθε δραστηριότητάς μας. Το πρόγραμμα πρέπει να εκφράζει τα αντικειμενικά καθήκοντα των εργατών και όχι να αντανακλά την πολιτική καθυστέρησή τους. Το πρόγραμμα πρέπει να παίρνει την κοινωνία όπως αυτή είναι, γιατί το ίδιο είναι ένα όργανο για να παλέψουμε την καθυστερημένη αυτή πνευματική κατάσταση της εργατικής τάξης και να την νικήσουμε. Γι' αυτό οφείλουμε, στο πρόγραμμά μας, να προσηλωθούμε στο να δείξουμε όλη την έκταση της κοινωνικής κρίσης που συνταράσσει την καπιταλιστική κοινωνία –κρίση που στην πρώτη γραμμή της βρίσκονται οι Ενωμένες Πολιτείες. Δεν μπορούμε εμείς να καθορίζουμε από μόνοι μας προθεσμίες, ή να τροποποιούμε όρους που δεν εξαρτώνται από μας. Δεν μπορούμε να εγγυηθούμε πως οι μάζες θα λύσουν την κρίση, οφείλουμε, όμως, να πάρουμε την κατάσταση όπως αυτή είναι: αυτό είναι το καθήκον του προγράμματος.
Είναι άλλο ζήτημα το να ξέρουμε με τι τρόπο θα παρουσιάσουμε το πρόγραμμα στους εργάτες. Είναι περισσότερο ζήτημα παιδαγωγικό και λεξιλογίου, ζήτημα εκλογής όρων. Η πολιτική πρέπει να χαράσσεται με μόνο γνώμονα το κεντρικό ζήτημα, το ζήτημα της ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και του μπλοκαρίσματος αυτής της ανάπτυξης από την καπιταλιστική μορφή οργάνωσης της ιδιοκτησίας, και το αποτέλεσμά του, την αυξανόμενη ανεργία, την πιο μεγάλη κοινωνική πληγή. Οι παραγωγικές δυνάμεις δεν μπορούν να αναπτυχθούν πια. Η επιστήμη και η τεχνολογία αναπτύσσονται, οι υλικές δυνάμεις, όμως, παρακμάζουν. Αυτό σημαίνει πως η ανθρωπότητα φτωχαίνει όλο και πιο πολύ, πως ο αριθμός των ανέργων αυξάνει. Η αθλιότητα των μαζών μεγαλώνει, οι δυσκολίες γίνονται ολοένα και πιο μεγάλες, τόσο για την μπουρζουαζία όσο και για τους εργαζόμενους. Η μπουρζουαζία δεν έχει άλλη λύση από το φασισμό. Η κρίση που βαθαίνει θα αναγκάσει την μπουρζουαζία να καταλύσει και τα τελευταία ίχνη της δημοκρατίας. Το αμερικανικό προλεταριάτο κινδυνεύει πολύ να πληρώσει το γεγονός ότι του λείπει η οργάνωση, η θέληση και το κουράγιο, με 20 ή 30 χρόνια φασιστικού καθαρτηρίου. Και τότε, η μπουρζουαζία, με το σιδερένιο ρόπαλό της, θα μάθει στους αμερικανούς εργάτες τα επαναστατικά τους καθήκοντα. Η Αμερική θα δει το ευρωπαϊκό πείραμα να αναπαράγεται σε μια πελώρια κλίμακα. Θα πρέπει να έχουμε απόλυτη συνείδηση γι' αυτό.
Αυτό, σύντροφοι, είναι εξαιρετικά σοβαρό. Πρόκειται για το μέλλον που επιφυλάσσουν, και που άρχισε να φαίνεται, στους αμερικανούς εργαζόμενους. Μετά τη νίκη του Χίτλερ, όταν ο Τρότσκι έγραψε την μπροσούρα: “Πού πάει η Γαλλία;”, οι γάλλοι σοσιαλδημοκράτες έλεγαν γελώντας: “Η Γαλλία δεν είναι Γερμανία”. Όμως, πριν τη νίκη του Χίτλερ, είχε γράψει πολλές μπροσούρες, για να προειδοποιήσει τους γερμανούς εργάτες και οι σοσιαλδημοκράτες χλευάζανε κι αυτοί: “Η Γερμανία δεν είναι Ιταλία”. Δεν τις λάβανε υπόψη τους. Σήμερα είναι η Γαλλία που βρίσκεται κάθε μέρα και πιο κοντά στο φασιστικό καθεστώς. Το ίδιο πράγμα συμβαίνει και με τις Ενωμένες Πολιτείες. Η Αμερική έχει αποθέματα λίπους, είναι αυτά τα αποθέματα του παρελθόντος που επέτρεψαν το πείραμα Ρούζβελτ, μα κι αυτά εξαντλούνται... Η γενική κατάσταση είναι παντού η ίδια, ο κίνδυνος είναι ο ίδιος.
Είναι αλήθεια πως η αμερικανική εργατική τάξη έχει μικροαστική νοοτροπία, πως της λείπει το αίσθημα της επαναστατικής αλληλεγγύης, πως είναι συνηθισμένη σε ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο, αλλά η νοοτροπία της αμερικανικής εργατικής τάξης δεν ανταποκρίνεται στη σημερινή πραγματικότητα, αντανακλά τις αναμνήσεις μιας εποχής που έχει περάσει.
Σήμερα, η κατάσταση είναι ριζικά διαφορετική. Τι μπορεί να κάνει ένα επαναστατικό κόμμα μπροστά σ' αυτή την κατάσταση; Πρώτα - πρώτα, έχει καθήκον να δώσει μια ακριβή εικόνα της κατάστασης και των ιστορικών καθηκόντων που απορρέουν απ' αυτήν, πέρα και ξέχωρα από το γεγονός αν οι εργάτες είναι έτοιμοι ή όχι να αναλάβουν αυτά τα καθήκοντα. Τα καθήκοντά μας δεν εξαρτώνται από την κατάσταση πνευμάτων που υπάρχει στους εργάτες. Τα καθήκοντά μας αυτά είναι να αναπτύξουμε τη συνείδησή τους. Να, εκείνο που πρέπει να διατυπώσει το πρόγραμμα και να το παρουσιάσει στους προχωρημένους εργάτες.
Μερικοί θα πουν: “Σύμφωνοι, αυτό το πρόγραμμα είναι ένα πρόγραμμα επιστημονικό, ανταποκρίνεται στην πραγματική κατάσταση, αλλά αν οι εργάτες δεν το υιοθετήσουν, θα είναι ανώφελο”. Αυτό μπορεί να γίνει. Όμως αυτό θα σήμαινε πως οι εργάτες θα συντρίβονταν πριν μπορέσει η κρίση να λυθεί προς όφελος της Σοσιαλιστικής Επανάστασης. Αν ο αμερικανός εργάτης δεν υιοθετήσει έγκαιρα αυτό το πρόγραμμα, θα αναγκαστεί να δεχτεί το πρόγραμμα του φασισμού. Όταν παρουσιάζουμε το πρόγραμμά μας στην εργατική τάξη, δεν μπορεί να υπάρχει καμιά εγγύηση όσον αφορά την απόρριψη ή την αποδοχή του από την ίδια την εργατική τάξη. Δεν μπορούμε να πάρουμε μια τέτοια ευθύνη... μπορούμε να αναλάβουμε την ευθύνη σ' ό,τι αφορά αυτό το πρόγραμμα, μόνο για τους εαυτούς μας.
Οφείλουμε να πούμε την αλήθεια στους εργάτες, έτσι θα κερδίσουμε τα καλύτερα στοιχεία. Δεν ξέρω αν τα προχωρημένα αυτά στοιχεία σταθούν ικανά να οδηγήσουν την εργατική τάξη στην εξουσία. Ελπίζω πως θα είναι ικανά. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να το εγγυηθεί αυτό.
Αλλά, ακόμα και στη χειρότερη περίπτωση, αν η εργατική τάξη δεν κινητοποιήσει όλες της τις δυνάμεις, όλα τα μέσα που έχει στη διάθεσή της, για τη Σοσιαλιστική Επανάσταση, και πέσει κάτω από τη φασιστική μπότα, οι πιο προχωρημένοι εργάτες, σαν μάρτυρες, θα μπορούν να πουν: Αυτό εδώ το Κόμμα μάς είχε προειδοποιήσει: ήταν το καλύτερο. Αυτό θα γίνει το σύμβολο μιας μεγάλης παράδοσης που θα μείνει ζωντανή μέσα στην εργατική τάξη.
Αυτή, φυσικά, είναι η χειρότερη εικασία που κάνουμε. Όμως, αποδείχνεται πως όλα τα επιχειρήματα που λένε πως δεν θα μπορούσαμε να παρουσιάσουμε ένα τέτοιο πρόγραμμα επειδή δεν ανταποκρίνεται στη νοοτροπία των μαζών, είναι ψευτοεπιχειρήματα, που προδίνουν το φόβο που νοιώθουν οι υποστηρικτές τους μπροστά στη σημερινή κατάσταση.
Αν προφανώς έκλεινα τα μάτια, θα μπορούσα να συντάξω ένα ωραίο, ρόδινο πρόγραμμα που όλος ο κόσμος θα το δεχόταν. Αλλά αυτό το πρόγραμμα δεν θα ανταποκρινόταν στην κατάσταση, και το ιδιαίτερο γνώρισμα του προγράμματος είναι να ανταποκρίνεται πρώτα στην αντικειμενική κατάσταση. Πιστεύω πως το στοιχειώδες αυτό επιχείρημα είναι ένα καθοριστικό στοιχείο.
Η ταξική συνείδηση των εργατών καθυστερεί σε σχέση με τα γεγονότα, αλλά η ταξική συνείδηση δεν είναι ένα πράγμα φτιαγμένο από τα ίδια υλικά που είναι φτιαγμένα τα εργοστάσια, τα ορυχεία και οι σιδηρόδρομοι: είναι φτιαγμένη από υλικό πιο εύπλαστο, και κάτω από τα χτυπήματα της κρίσης, κάτω από το βάρος εκατομμυρίων ανέργων, μπορεί να αλλάξει με γοργό ρυθμό.
Σήμερα, το αμερικανικό προλεταριάτο έχει ορισμένα αβαντάζ που βγαίνουν από την πολιτική του καθυστέρηση. Αυτό μπορεί να φαίνεται παράδοξο, όμως, είναι έτσι. Οι ευρωπαίοι εργάτες, αυτοί, έχουν μια μακριά σοσιαλδημοκρατική παράδοση, έχουν την παράδοση της Κομμουνιστικής Διεθνούς, κι αυτές οι παραδόσεις είναι δυνάμεις συντηρητικές. Ακόμα και μετά από πολλές προδοσίες, οι εργάτες παραμένουν πιστοί στις οργανώσεις τους, γιατί αυτές οι οργανώσεις τους αφύπνισαν για πρώτη φορά, γιατί τους έδωσαν μια πολιτική κουλτούρα. Αυτό αποτελεί μειονέκτημα όταν πρόκειται να αποκτήσουν έναν καινούριο προσανατολισμό. Οι αμερικανοί εργάτες έχουν ένα πλεονέκτημα: στη μεγάλη τους πλειοψηφία δεν υπήρξαν ποτέ οργανωμένοι, και τώρα μόλις αρχίζουν να συγκεντρώνονται στα συνδικάτα. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στο επαναστατικό κόμμα να τους κινητοποιήσει, για να αποκρούσουν μαζί τα χτυπήματα της κρίσης.
Με ποια ταχύτητα θα αναπτυχθούν αυτά τα γεγονότα; Κανείς δεν το ξέρει: δεν μπορούμε να δώσουμε παρά το γενικό προσανατολισμό που κανένας δεν τον αμφισβητεί. Μονάχα ύστερα απ' αυτό τίθεται το ζήτημα της παρουσίασης αυτού του προγράμματος στους εργάτες: φυσικά, αυτό είναι ένα ζήτημα πολύ σημαντικό. Πρέπει να εφαρμόσουμε στην πολιτική εκείνα που ξέρουμε από την παιδαγωγική και την ψυχολογία των μαζών, για να χτίσουμε μια γέφυρα με σκοπό να φτάσουμε στο πνεύμα των εργατών.
Σ' αυτόν τον τομέα, μόνο η πείρα μπορεί να μας διδάξει. Για ένα διάστημα, θα πρέπει να παλέψουμε σκληρά για να συγκεντρώσουμε την προσοχή των εργατών πάνω σ' ένα συγκεκριμένο σημείο: την κινητή κλίμακα μισθών και ωρών εργασίας.
Ο εμπειρισμός των αμερικανών εργατών επέτρεψε στα πολιτικά κόμματα να αναδειχτούν με μια ή δυο βασικές ιδέες, όπως η ενιαία φορολογία, το διμεταλλικό νομισματικό σύστημα (χρυσάφι-ασήμι), κλπ. Αυτές οι ιδέες άπλωσαν ταχύτατα μέσα στις μάζες: όταν οι μάζες διαπιστώσουν πως μια πανάκεια δεν αξίζει τίποτα, πέφτουν με τα μούτρα πάνω σε μια άλλη.
Εμείς, σήμερα, μπορούμε να παρουσιάσουμε ένα φάρμακο έντιμο, που δεν είναι δημαγωγικό, που είναι αναπόσπαστο μέρος του προγράμματός μας και που ανταποκρίνεται απόλυτα στη σημερινή κατάσταση.
Οι επίσημες στατιστικές μας πληροφορούν για 13 με 14 εκατομμύρια άνεργους, στην πραγματικότητα, πρέπει να υπολογίζουμε 16 με 20 εκατομμύρια. Τους νέους, ιδιαίτερα, τους έχουν ρίξει στην αθλιότητα.
Ο κύριος Ρούζβελτ ρίχνει σήμερα το βάρος του στα δημόσια έργα. Εμείς, όμως, θέλουμε να έχουν όλοι δουλειά, τόσο οι εργαζόμενοι στα δημόσια έργα, όσο και κείνοι που δουλεύουν στα ορυχεία, στους σιδηροδρόμους, κλπ... Θέλουμε να μπορεί ο καθένας να ζήσει με ευπρεπή τρόπο, και όπως και νά 'χει, σε ένα επίπεδο ίσο με το σημερινό, και απαιτούμε από τον κύριο Ρούζβελτ και το τραστ εγκεφάλων του, να οργανώσουν το πρόγραμμά τους για τα δημόσια έργα κατά τέτοιο τρόπο, ώστε όλος ο κόσμος να μπορεί να δουλεύει με ανθρώπινους μισθούς. Κι αυτό είναι δυνατό με την κινητή κλίμακα των μισθών και των ωρών εργασίας. Παντού, σ' όλες τις περιοχές, πρέπει να σκεφτούμε πάνω στον τρόπο με τον οποίο θα παρουσιάσουμε αυτές τις ιδέες. Μετά πρέπει να οργανώσουμε μια καμπάνια ζύμωσης, με τέτοιο τρόπο που ο καθένας να μάθει ότι αυτό το πρόγραμμα είναι το πρόγραμμα του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος. Πιστεύω πως μπορούμε να συγκεντρώσουμε την προσοχή των εργατών πάνω σ' αυτό το σημείο. Φυσικά, δεν είναι το μόνο σημείο, αλλά αυτό είναι απόλυτα προσαρμοσμένο στη σημερινή κατάσταση: τα άλλα μπορούν να προστεθούν σ' αυτό στο βαθμό που αυτή η ιδέα γίνεται κτήμα των μαζών. Οι γραφειοκρατίες θα την πολεμήσουν. Αν αυτή η ιδέα κυριαρχήσει, πραγματικά, μέσα στις μάζες, οι φασιστικές τάσεις θα οργανωθούν για να απαντήσουν. Τότε λέμε πως πρέπει να οργανώσουμε και να αναπτύξουμε τις φρουρές αυτοάμυνας.
Σκέφτομαι πως στην αρχή, οι εργάτες θα υιοθετήσουν αυτή τη διεκδίκηση για την κινητή κλίμακα των μισθών και των ωρών εργασίας. Αλλά, στην ουσία, τι σημαίνει αυτή η διεκδίκηση; Στην πραγματικότητα, είναι η περιγραφή του συστήματος οργάνωσης της δουλειάς μέσα στη σοσιαλιστική κοινωνία. Είναι ο συνολικός αριθμός των ωρών εργασίας που χρειάζονται, διαιρεμένος με το συνολικό αριθμό των εργαζομένων. Αλλά, αν παρουσιάζαμε από την αρχή το σοσιαλιστικό σύστημα, θα χαρακτηριζόμασταν σαν ουτοπιστές από τον μέσο αμερικανό, που θα μας έλεγε πως αυτές είναι ιδέες που εισάγουμε από την Ευρώπη. Παρουσιάζουμε λοιπόν αυτό το σύστημα σαν την λύση της κρίσης, που θα εγγυηθεί στους εργάτες το δικαίωμά τους να τραφούν, να ζήσουν σε ευπρεπή διαμερίσματα, κάτω από ευπρεπείς όρους: είναι το ίδιο το σοσιαλιστικό πρόγραμμα, αλλά στην πιο απλή του μορφή, την πιο κοντινή στις μάζες».
ΕΡΩΤΗΣΗ: «Πώς να οργανώσουμε την καμπάνια γι' αυτό το πρόγραμμα;».
ΚΡΟΥΞ: «Θα μπορούσε να φανταστεί κανείς πως αυτή η καμπάνια εκτυλίσσεται με τον ακόλουθο τρόπο: αρχίζετε την αγκιτάτσια, για παράδειγμα, στη Μινεάπολη. Κερδίζετε ένα ή δυο συνδικάτα σ' αυτό το πρόγραμμα. Μετά στέλνετε αντιπροσώπους στις άλλες πόλεις, στα διάφορα συνδικάτα. Όταν αυτό το πρόγραμμα θα έχει βγει από το Κόμμα για να διεισδύσει μέσα στα συνδικάτα, θα έχετε ήδη μισοκερδισμένη τη μάχη. Θα στείλετε αντιπροσώπους στη Νέα Υόρκη, στο Σικάγο, στα ίδια συνδικάτα. Όταν η μάχη θα έχει κερδηθεί, θα καλέσετε ένα ειδικό συνέδριο. Αυτό θα αναγκάσει τους συνδικαλιστές γραφειοκράτες να πάρουν θέση υπέρ ή κατά: η συζήτηση θα είναι τότε δημόσια και θα δώσει υπέροχες ευκαιρίες για προπαγάνδα».
ΕΡΩΤΗΣΗ: «Αυτό το πρόγραμμα μπορεί να πραγματωθεί σήμερα;».
ΚΡΟΥΞ: «Είναι πιο εύκολο να ανατραπεί ο καπιταλισμός παρά να επιβληθεί πραγματικά η κινητή κλίμακα μισθών και ωρών εργασίας μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Καμιά από τις διεκδικήσεις μας δεν θα πραγματωθεί μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, γι' αυτό και τις αποκαλούμε μεταβατικές διεκδικήσεις: αυτές εγκαθιστούν μια γέφυρα που μας επιτρέπει να κερδίσουμε τους εργάτες, και μια πραγματική γέφυρα για να πάμε στη Σοσιαλιστική Επανάσταση. Όλο το πρόβλημα είναι να ξέρουμε το πώς να κινητοποιήσουμε τις μάζες για τον αγώνα: το πρόβλημα της διάσπασης των εργατών σε εργαζόμενους και άνεργους, λόγου χάρη, τίθεται μέσα σε αυτά τα πλαίσια. Πρέπει να βρούμε τα μέσα να ξεπεράσουμε αυτή τη διάσπαση. Η ιδέα μιας ξεχωριστής τάξης, της τάξης των ανέργων, που αποτελείται από καινούριους παρίες, είναι μια ιδέα που αποτελεί μέρος της ψυχολογικής προετοιμασίας για το φασισμό. Αν η εργατική τάξη δεν καταφέρει να ξεπεράσει αυτή τη διάσπαση, προπαντός στο συνδικαλιστικό επίπεδο, ο φασισμός θα έχει κάνει τη δουλειά του».
ΕΡΩΤΗΣΗ: «Πολλοί σύντροφοι δεν μπορούν να καταλάβουν γιατί αυτή η διεκδίκηση δεν μπορεί να ικανοποιηθεί».
ΚΡΟΥΞ: «Είναι ένα ζήτημα πολύ σημαντικό. Αυτό το πρόγραμμα δεν είναι εφεύρεση ενός ανθρώπου. Απορρέει από τη μακριά εμπειρία των μπολσεβίκων. Το επαναλαμβάνω: το πρόγραμμα αυτό είναι η συγκεκριμενοποίηση της συλλογικής πείρας των επαναστατών. Είναι η εφαρμογή των παλιών αρχών στη σημερινή κατάσταση. Δεν πρέπει να το θεωρούμε σαν να έχει χαραχτεί οριστικά πάνω σε μάρμαρο, αλλά πρέπει να το βλέπουμε σαν προσαρμόσιμο στην αντικειμενική κατάσταση.
Οι επαναστάτες θεωρούν πάντα τις μεταρρυθμίσεις και τις κατακτήσεις σαν υποπροϊόντα της επαναστατικής πάλης. Αν περιοριστούμε στο να διεκδικούμε αυτό που μπορούμε να πετύχουμε, η κυρίαρχη τάξη δεν θα μας δώσει παρά το ένα δέκατο απ' αυτό, ή και τίποτε. Αν ζητάμε περισσότερα και είμαστε μάλιστα σε θέση να επιβάλουμε τις διεκδικήσεις μας, οι καπιταλιστές θα αναγκαστούν να παραχωρήσουν το μάξιμουμ. Όσο πιο μαχητικοί και απαιτητικοί είναι οι εργάτες, τόσο πιο πολλά μπορεί κανείς να απαιτεί και να κερδίζει. Οι διεκδικήσεις μας δεν είναι στείρα συνθήματα, είναι μέσα πίεσης πάνω στην μπουρζουαζία. Στο παρελθόν, στη διάρκεια του καλού καιρού για τον αμερικανικό καπιταλισμό, οι εργάτες αποκτούσαν πλεονεκτήματα από το γεγονός και μόνο ότι ρίχνονταν εμπειρικά στη μάχη και με πολύ μαχητικό πνεύμα.
Η σημερινή κατάσταση είναι πολύ διαφορετική.
Οι καπιταλιστές δεν έχουν μπροστά τους μια εποχή ευημερίας. Δεν φοβούνται καθόλου τις απεργίες, δεδομένου ότι υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός εργατών που ψάχνουν για δουλειά. Γι' αυτό και το πρόγραμμα πρέπει να προσπαθεί να ενώσει τα δυο μέρη της εργατικής τάξης, τους εργαζόμενους και τους άνεργους. Κι αυτό ακριβώς κάνει η κινητή κλίμακα των μισθών και των ωρών εργασίας».
[1]. Κρουξ ήταν ένα από τα ψευδώνυμα που χρησιμοποιούσε ο Τρότσκι την εποχή που ζούσε στο Μεξικό